Opłaty sądowe w sprawach pracowniczych
Sprawy potocznie nazywane pracowniczymi to te, które rozpoznają sądy pracy. Najczęściej związane są z rozwiązywaniem lub wypowiadaniem umów o pracę oraz o zapłatę wynagrodzenia, w tym za nadgodziny, odszkodowania, czy ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Ten, kto decyduje się dochodzić swoich racji przed sądem, musi prawidłowo obliczyć wartość przedmiotu sporu oraz wysokość opłaty sądowej od pozwu.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o roszczenia pracowników, dotyczące nawiązania, istnienia czy rozwiązania stosunku pracy stanowi kwota wynagrodzenia za sporny okres czasu – w przypadku, gdy umowa o pracę została zawarta na czas określony (maksymalnie jest to kwota roczna wynagrodzenia). Przy umowach o pracę zawartych na czas nieokreślony wartość przedmiotu sporu stanowi roczne wynagrodzenie pracownika z tytuł umowy o pracę.
Ogólna zasada dotycząca kosztów ponoszonych przez strony w postępowaniu cywilnym stanowi, że do obowiązku strony przegrywającej sprawę należy zwrot kosztów postępowania przeciwnikowi (dotyczy to wyłącznie kosztów procesu, czyli kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony).
Kosztami procesu są:
– opłaty za pisma wnoszone do sądu (pozew, pozew wzajemny, apelacja i zażalenie, skarga kasacyjna i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty itd.)
– wydatki (koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika, równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie, wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie, koszty przeprowadzenia innych dowodów itd.)
– wydatki poniesione na pomoc profesjonalnego pełnomocnika – w stałej, ustalanej na mocy szczególnych przepisów wysokości
Pracownik – jako słabsza strona sporu – zasługuje na uprzywilejowane traktowanie i możliwość dochodzenia swych praw przed sądem. Aby pracownik, niejednokrotnie pozbawiony wynagrodzenia za pracę, mógł walczyć o swoje prawa w sądzie, w sprawach z zakresu prawa pracy obowiązują szczególne zasady dotyczące zasad ponoszenia kosztów postępowania:
1. za wniesienie powództwa pracownik nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych
2. w sprawach z zakresu prawa pracy od pracownika pobiera się opłatę podstawową w wysokości 30 zł za wniesienia apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. W przypadku spraw pracowniczych – wniesienie pozwu przez pracownika zwolnione jest z jakichkolwiek opłat.
3. jeżeli jednak wartość przedmiotu sporu w sprawach pracowniczych przewyższa kwotę 50 000 złotych, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową. Oplata ta wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000 złotych.Gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa 50 tys. zł, pracownik obowiązany do uregulowania opłaty sądowej od pozwu może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych na zasadach ogólnych. Zgodnie z ustawą sąd może zwolnić osobę fizyczną od kosztów sądowych, jeżeli nie jest ona w stanie ponieść ich bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.W tym celu należy z pozwem zawierającym stosowny wniosek złożyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania na urzędowym formularzu. Na takiej podstawie sąd analizuje i może zwolnić powoda w całości lub w części z ponoszenia kosztów sądowych.
W trakcie postępowania w sprawach z prawa pracy o roszczenia pracownika wszelkie wydatki obciążające pracownika ponosi tymczasowo Skarb Państwa
Trzeba podkreślić, że zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy ma zastosowanie tylko do pracownika i to wówczas, gdy jest on powodem dochodzącym swoich roszczeń. Natomiast gdy powodem w takich sprawach jest pracodawca dochodzący od pracownika np. odszkodowania za zniszczone mienie lub za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 611 k.p.), to wtedy obie strony zobowiązane są do ponoszenia kosztów sądowych na zasadach ogólnych. Tak więc gdy powodem jest pracodawca, to pracownik i pracodawca będą zmuszeni ponosić koszty sądowe związane ze sprawą. Będą oni także zobowiązani do ponoszenia wydatków w toku procesu (np. związanych z opinią biegłych). Pracodawca w szczególności będzie musiał opłacić opłatę od pozwu w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu.
W sprawie poniesionych kosztach procesu rozstrzyga sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w danej instancji, z tym że obciążenie pracownika wydatkami poniesionymi w trakcie postępowania, które tymczasowo wyłożył Skarb Państwa, może nastąpić wyłącznie wypadkach szczególnie uzasadnionych np. z powodu bezzasadnego wytoczenia powództwa.. Nie jest zatem zasadą, a jedynie wyjątkiem obciążenie pracownika wydatkami poniesionymi w czasie procesu. Nie ma zatem zastosowania reguła ogólna, gdyż sąd może w wypadkach szczególnie uzasadnionych zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
REASUMUJĄC: Pracownik mało traci jeśli chodzi o koszty postępowania sądowego, dlatego warto się odwoływać i dochodzić swoich praw.